بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی ذرات گردوغبار ریزشی بر فضای شهر اهواز

بیش از دو سوم کشور ایران در شرایط اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی قرار دارد، که از جمله مشکلات این مناطق وقوع طوفان های گرد و غبار و پیامد های زیست محیطی متعاقب آن می باشد به طوری که طی سال های اخیر، طوفان های گرد و غبار استان های غرب و جنوب غربی کشور از جمله استان خوزستان را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. لیکن اطلاعات اندکی در رابطه با خصوصیات و منشأ طوفان های گرد و غبار در استان خوزستان و شهر اهواز وجود دارد. لذا این تحقیق با هدف بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی ذرات گرد و غباردر تابستان و پاییز 1390 انجام شد. بدین منظور 15 ایستگاه برای نصب تله های mdco در شهر اهواز انتخاب و هر ماه پس از جمع آوری نمونه ها نرخ ترسیب ذرات گردوغبار، ترکیب کانی شناسی، الگوی توزیع اندازه ذرات، غلظت فلزات سنگین (zn, cd, pb) و عناصر شیمیایی (ca, na, al, k) تعیین گردید. نتایج بدست آمده از این مطالعه حاکی از افزایش نرخ ترسیب ذرات گرد و غبار برای منطقه در زمان بروز طوفان گرد و غبار نسبت به شرایط بدون طوفان گرد و غبار می باشند، همچنین افزایش موضعی نرخ ترسیب برای بعضی از ایستگاه ها حاکی از دخالت عوامل محلی در رسوب ذرات گرد و غبار بودند. نتایج کانی شناسی نیز عمدتاً شامل کلسیت، کوارتز و فلدسپار بوده و بررسی توزیع اندازه ذرات گرد و غبار نیز حضور چشمگیر جز سیلت را برای ذرات گرد و غبار بیان کردند که البته این توزیع در زمان وقوع طوفان های گرد و غبار به سمت ذرات ریزتر گرایش پیدا کرد. همچنین افزایش غلظت فلزات سنگین موجود در ذرات گرد و غبار طی ماه های سردتر و در اطراف مناطق صنعتی و با ترافیک بالای وسایل نقلیه مشاهده شدند. بنابراین به طور کلی با توجه به نتایج حاصله از تحقیق می توان منشأ طوفان های گرد و غبار با غلظت و مدت زیاد را به عوامل خارجی مانند اراضی خشک شده و مستعد فرسایش در مرز ایران و عراق مانند تالاب هورالعظیم نسبت داد که فاکتور های داخلی تشدید کننده آن ها می باشند.